Kącik logopedyczny

KSZTAŁTOWANIE SIĘ MOWY DZIECKA

Drodzy rodzice! Wiecie na pewno, jak ważna w rozwoju każdego dziecka jest mowa. Nabywanie tej umiejętności to proces dość długi i uwarunkowany wieloma wewnętrznymi i zewnętrznymi czynnikami. Każdy rodzic chce, aby u jego dziecka nabywanie mowy przebiegało w miarę szybko i bez większych komplikacji. Może się jednak zdarzyć, że wystąpią w tym zakresie pewne problemy, ale powinniście mieć świadomość, że w ogromnej większości przypadków są to problemy do pokonania – wystarczy odrobina dobrej woli i systematyczność.

Na początek przeczytajcie, co wpływa na kształtowanie się mowy waszego dziecka:

•  nieprawidłowa budowa narządów mowy (język, wargi, uzębienie – zgryz);
  •    problemy ze słuchem (jeśli twoje dziecko nie słyszy lub źle słyszy, będzie także miało problemy z mową);
  •    problemy neurologiczne, genetyczne, wady wrodzone;
  •    nieprawidłowe napięcie mięśniowe (wzmożone lub osłabione);
  •    brak odpowiedniego kontaktu słownego ze strony rodziców/opiekunów (zbyt rzadkie mówienie do małego dziecka lub mówienie „za dziecko”, nie dając mu dojść do głosu);
  •    tzw. spieszczanie wyrazów („cio moje śłonećko lobi?) – od samego początku do dziecka powinniśmy się zwracać, używając prawidłowych form wyrazów; możemy zdrabniać (małe palce – malutkie paluszki), ale nie możemy spieszczać (małe palce – majutkie paluśki).

Jeśli zauważycie, że wasze dziecko ma problemy z mową, powinniście zgłosić się do logopedy, aby je zbadał, postawił diagnozę i wdrożył odpowiednią terapię.
Poniżej znajdziecie opis rozwoju mowy dziecka w poszczególnych okresach jego życia. Oczywiście każde dziecko rozwija się w swoim tempie, co dotyczy także mowy, jednak jeśli odstępstwa od tego opisu są duże, należy zastanowić się nad konsultacją logopedyczną.

2–3 rok życia

Dziecko powinno prawidłowo wypowiadać spółgłoski: p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l oraz samogłoski: a, o, u, e, y, i, czasem ą i ę. Pod koniec tego okresu może pojawić się: s, z, c, dz, wcześniej zastępowane przez ś, ź, ć, dź.

3 rok życia

Poza wcześniej opanowanymi głoskami pojawiają się: s, z, c, dz. Dziecko wszystkie te głoski potrafi wypowiedzieć w izolacji, ale w mowie potocznej zwykle zastępuje je głoskami łatwiejszymi. Pojawiają się zmiękczenia: s, z, c, dz na: ś, ź, ć, dź.
Występują też błędy językowe, które mogą się utrzymywać do 5 roku życia:
•    opuszczanie sylaby na początku lub na końcu wyrazu (polana – lana)
•    przestawianie głosek w obrębie wyrazu (dom – mod)
•    tworzenie nowych wyrazów
•    zastępowanie głoski r głoską j lub l

4 rok życia

Dziecko potrafi opowiadać, mówi o przeszłości i przyszłości, zadaje bardzo dużo pytań. Utrwalają się głoski: s, z, c, dz. Głoski: sz, ż, cz, dż mogą być zamieniane na: s, z, c, dz (seplenienie fizjologiczne). Może pojawić się głoska r oraz zamiana s, z, c, dz na sz, ż, cz, dż (sama – szama).

5 rok życia

Mowa dziecka powinna być zrozumiała dla otoczenia, a jego wypowiedzi powinny się składać z wielu zdań i być poprawne gramatycznie. Dziecko potrafi wymówić sz, ż, cz, dż, ale w mowie potocznej wciąż może zastępować te głoski przez s, z, c, dz. Jeśli wcześniej nie pojawiła się głoska r, to powinna pojawić się właśnie teraz. Dziecko potrafi poprawić wymowę innych i samego siebie.

6 rok życia

Dziecko prawidłowo wymawia wszystkie głoski, także w mowie spontanicznej. Potrafi porównywać i klasyfikować przedmioty pod względem wielkości, kształtu, koloru itp. Dokonuje analizy i syntezy słuchowej prostych wyrazów (głoskowanie), wyklaskuje sylaby w wyrazie.

Aby Twoje dziecko poprawnie mówiło:

• nie może mieć problemów z budową narządów mowy (język, wargi, policzki, podniebienie twarde i miękkie);
  •    musi dobrze słyszeć;
  •    powinno mieć odpowiednie wzorce mowy (rodzice, dziadkowie);
  •    jeśli uczestniczy w terapii logopedycznej, powinno także systematycznie wykonywać zalecone ćwiczenia w domu;
  •    powinno dużo się ruszać i ćwiczyć sprawności manualne, ponieważ sprawność motoryki dużej jest powiązana ze sprawnością motoryki małej.